Ubezpieczenie na życie (PZU ŻYCIE)

Sytuacja na rynku

Rynek ubezpieczeń na życie w Polsce liczony składką przypisaną brutto wyniósł po III kwartałach 2016 roku 17 813 mln zł, co oznacza, że w okresie ostatnich 5 lat średniorocznie spadał o 6,2%. Zebrana w ciągu trzech kwartałów 2016 roku składka była jednocześnie niższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku o 14,5%, co oznacza kontynuację spadku po serii wzrostów zakończonych w 2012 roku, stymulowanych głównie składką jednorazową w produktach o charakterze inwestycyjnym.

Należy zwrócić uwagę, iż spadek składki w ujęciu rok do roku dotyczył w głównej mierze składki jednorazowej (spadek o 2 893 mln zł, tj. 34,1% r/r, a od rekordowego pod tym względem 2012 roku już o 9 773 mln zł, tj. 63,6%), głównie w kanale bancassurance. Dynamika dla analogicznego okresu w 2015 roku również była ujemna i wyniosła -5,0%.

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto (w mln zł)

Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeń na życie w Polsce (w mln zł)

Źródło: KNF (www.knf.gov.pl). Biuletyn Kwartalny., Rynek ubezpieczeń 3/2016, Rynek ubezpieczeń 3/2015, Rynek ubezpieczeń 3/2014, Rynek ubezpieczeń 3/2013, Rynek ubezpieczeń 3/2012.

Przyczyn niższego przypisu składki jednorazowej w ostatnich latach należy upatrywać w zmianach sytuacji na rynku kapitałowym oraz w otoczeniu prawnym. Rekordowo niskie stopy procentowe miały wpływ na niższą rentowność tzw. polisolokat, prowadząc tym samym do zwiększonego zainteresowania innymi produktami inwestycyjnymi.

Dodatkowo 1 stycznia 2015 roku wprowadzono podatek od krótkoterminowych produktów na życie i dożycie o stałej stopie zwrotu lub zwrocie opartym o indeksy, co również wpłynęło na mniejsze zainteresowanie klientów tego typu produktami i w końcu do wycofania, szczególnie tych pierwszych, z oferty zakładów ubezpieczeń. W ostatnim roku kolejne wytyczne organu nadzoru oraz po raz kolejny sytuacja na rynkach finansowych i związany z tym spadek zainteresowania wśród klientów tą formą oszczędzania doprowadziły do znacznego ograniczenia sprzedaży produktów z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (UFK) – spadek rok do roku o 2 603 mln zł, tj. 25,5%.

Efektem zachodzących na rynku zmian był wzrost znaczenia składki okresowej, która stanowi przewagę konkurencyjną PZU Życie na rynku. W ciągu trzech kwartałów 2016 roku składka tego typu była niższa o 122 mln zł, tj. 1,0% w porównaniu do tego samego okresu 2015 roku, ale średnioroczny wzrost od 2011 roku wynosi 1,9%.

Łączny wynik techniczny uzyskany przez zakłady ubezpieczeń na życie w trakcie trzech kwartałów 2016 roku był wyższy o 50 mln zł (2,4%) niż w analogicznym okresie 2015 roku i wyniósł 2 174 mln zł. Poprawa wyniku to efekt wyższej rentowności w szczególności wśród ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych (V grupa) – wzrost wyniku r/r o 68 mln zł (5,6%, głównie wpływ spadku kosztów akwizycji przy jednoczesnym wzroście przychodów).

W tym samym okresie zakłady ubezpieczeń na życie wypracowały wynik netto na poziomie 1 745 mln zł, co stanowiło spadek r/r o 26,3% (o 622 mln zł). Spadek wyniku to w dużym stopniu efekt niższych niż w analogicznym okresie 2015 roku wyników inwestycyjnych ubezpieczycieli, głównie wolnych środków zakładów. A dodatkowo również skutek wprowadzenia od lutego 2016 roku podatku od niektórych instytucji finansowych, tzw. podatku od aktywów finansowych.

Wartość lokat zakładów ubezpieczeń na życie na koniec III kwartału 2016 roku wyniosła 41 466 mln zł, co oznacza spadek o 0,7% w porównaniu do końca 2015 roku. Natomiast dodatnie wyniki inwestycyjne przyczyniły się do zwiększenia aktywów netto ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający (wzrost o 1,5% do poziomu 56 270 mln zł).

Działalność PZU Życie

W ramach Grupy PZU działalnością na polskim rynku ubezpieczeń na życie zajmuje się PZU Życie SA (PZU Życie). Zakład oferuje szeroki zakres ubezpieczeniowych produktów na życie, które do celów zarządczych raportowane i analizowane są w podziale na trzy segmenty: ubezpieczenia grupowe i indywidualnie kontynuowane, ubezpieczenia indywidualne oraz kontrakty inwestycyjne.

Zakłady ubezpieczeń na życie - udział w okresowej składce przypisanej brutto za 3 kwartały 2016 roku (w %)

Źródło: KNF Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń 3/2016

W ciągu trzech kwartałów 2016 roku PZU Życie zebrał 33,7% składki przypisanej brutto wszystkich zakładów ubezpieczeń na życie, co oznacza znaczący wzrost w stosunku do ubiegłorocznego udziału w rynku (+4,5 p.p.). Podstawową przyczyną był mniejszy niż średnio na rynku udział w portfelu zakładu składki o płatności jednorazowej, z której przypis znacząco spadł.

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto vs wynik techniczny (w mln zł)

Jednocześnie PZU Życie nadal pozostawał zdecydowanym liderem w segmencie składki płaconej okresowo. W trakcie trzech kwartałów 2016 roku pozyskał 45,0% tego rodzaju składek firm ubezpieczeniowych, co oznacza wzrost udziału w tym segmencie rynku w stosunku do ubiegłego roku o 1,1 p.p. oraz najwyższy poziom udziału w rynku od 2010 roku. Roczna dynamika składki przypisanej brutto PZU Życie w tym segmencie wyniosła 1,5%, przy ujemnej dynamice pozostałych uczestników rynku na poziomie -2,9%. Jednym z głównych czynników był tu dynamiczny rozwój portfela ubezpieczeń zdrowotnych. PZU Życie ubezpiecza w tego rodzaju produktach już około 1,3 mln Polaków. KNF w 2016 roku po raz pierwszy opublikował również dane, które pozwalają zaprezentować macierzowo udział PZU wyłącznie w segmencie ubezpieczeń na życie (grupa I) dla składki opłacanej okresowo i po III kwartale 2016 roku wyniósł on 67,1%. Dla tej samej grupy ryzyk udział w rynku względem sposobu zawarcia umowy w analizowanym okresie kształtował się na poziomie – 66,7% dla umów zawartych w formie grupowej oraz 38,9% dla umów indywidualnych.

Wynik techniczny PZU Życie stanowił większość wyniku uzyskiwanego przez wszystkie towarzystwa ubezpieczeń na życie. Świadczy to o wysokiej rentowności oferowanych produktów. Marża wyniku technicznego PZU Życie na składce przypisanej brutto ponad dwukrotnie przekraczała marżę uzyskiwaną łącznie przez resztę towarzystw oferujących ubezpieczenia na życie (20,0% wobec 8,2%).

W obliczu ryzyk związanych z chorobami cywilizacyjnymi oraz utraty źródeł dochodów w trudnych sytuacjach życiowych PZU Życie konsekwentnie rozszerza ofertę ubezpieczeń ochronnych zarówno w ramach ubezpieczeń grupowych jak i indywidualnych. Dodatkowo w związku z nowelizacją ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, produkty ubezpieczeń na życie oferowane przez PZU Życie SA od 1 stycznia 2016 roku zostały dostosowane do nowych wymogów prawnych.

W ramach ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych (ochronnych) od 1 stycznia 2016 roku wprowadzono:

• zmodyfikowane dodatkowe grupowe ubezpieczenie na wypadek operacji chirurgicznych. Główne zmiany w ramach zrewitalizowanej wersji produktu obejmują uaktualnienie Wykazu Operacji Chirurgicznych w oparciu o Międzynarodową Klasyfikację Procedur Medycznych (ICD-9) oraz zwiększenie liczby klas operacji z 3 do 5. Nowa wersja produktu, podobnie jak dotychczasowa nie zawiera warunku wykonania zabiegu w szpitalu, co pozytywnie wyróżnia PZU Życie na tle konkurencji;
• dodatkowe grupowe ubezpieczenie na wypadek operacji chirurgicznych Plus – ubezpieczenie to jest dodatkiem do ww. ubezpieczenia na wypadek operacji chirurgicznych. Zakres ubezpieczenia obejmuje wykonanie: operacji chirurgicznej w znieczuleniu ogólnym, operacji chirurgicznej podczas pobytu w szpitalu trwającego nieprzerwanie dłużej niż 14 dni lub operacji chirurgicznej związanej z zawałem serca/udarem/nowotworem złośliwym. Świadczenie zostanie wypłacone również za wykonanie operacji (objętej Wykazem Operacji Chirurgicznych) poza terytorium Polski. Produkt jest nowatorski na rynku, żaden zakład ubezpieczeń nie posiada w swojej ofercie rozszerzenia klasycznego dodatku na wypadek operacji chirurgicznych o ww. zdarzenia;
• dodatkowe grupowe ubezpieczenia na wypadek śmierci dziecka spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem oraz na wypadek śmierci rodzica ubezpieczonego oraz rodzica małżonka ubezpieczonego spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem. W aktualnej ofercie PZU Życie znajdują się produkty na wypadek śmierci dziecka, rodziców oraz teściów ubezpieczonego. Wprowadzenie ubezpieczeń podwyższających wypłatę świadczenia w przypadku śmierci ww. osób wskutek nieszczęśliwego wypadku jest odpowiedzią na oczekiwania klientów, dającą możliwość lepszego dopasowania oferty do ich potrzeb;
• dodatkowe ubezpieczenie na wypadek śmierci ubezpieczonego spowodowanej wypadkiem komunikacyjnym do ubezpieczeń indywidualnie kontynuowanych;
• w dodatkowym ubezpieczeniu na wypadek trwałego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem (dla klientów indywidualnej kontynuacji) umożliwiono zawieranie umów z wyższymi niż dotychczas wysokościami świadczeń (nawet do 8% sumy ubezpieczenia za 1% trwałego uszczerbku).

W zakresie produktów zdrowotnych w 2016 roku oferta produktowa PZU Życie została dostosowana do bieżących oraz przyszłych potrzeb rynku i poszerzona o innowacyjne rozwiązania obsługowe. Wśród zmian w ofercie produktów warto wyróżnić:

• uruchomienie pilotażu ambulatoryjnego ubezpieczenia dla małych przedsiębiorców, tzw. klientów SOHO (small office/home office) prowadzących samodzielnie firmę lub zatrudniających maksymalnie jednego pracownika. Oferta dostępna jest w dwóch zakresach, w wariancie sponsorowanym oraz ze współpłaceniem za usługi medyczne. Produkt umożliwia dostęp do konsultacji lekarskich oraz badań diagnostycznych;
• wdrożenie nowej oferty ubezpieczenia grupowego, kierowanej do dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 16 lat uprawiających sporty zespołowe. W ofercie zaadresowano potrzeby zaopatrzenia i leczenia ortopedycznego w wyniku złamania, zwichnięcia, skręcenia i naderwania stawów i więzadeł oraz urazów mięśni i ścięgien. Katalog usług medycznych oprócz konsultacji lekarskich, obejmuje diagnostykę, zaopatrzenie ortopedyczne, rehabilitację oraz operacje chirurgiczne;
• rozpoczęcie sprzedaży nowego produktu „Z Miłości do Zdrowia”. Ten indywidualny produkt powstał w odpowiedzi na zmieniające się preferencje klientów oraz w obliczu ryzyka ciężkich chorób cywilizacyjnych. Dzięki niemu PZU Życie zapewnia kompleksową opiekę lekarską i diagnostyczną, rehabilitację, wsparcie psychologiczne oraz pomoc opiekuna, w przypadku takich chorób jak rak, udar, czy zawał.

Ponadto, dokonano szeregu zmian obsługowych wśród których można wyróżnić:

• monitorowanie i kontrolowanie jakości obsługi w placówkach medycznych poprzez cykliczne badanie satysfakcji pacjentów, wprowadzenie analizy wskaźnika satysfakcji (Customer Satisfaction Score), wskaźnika lojalności NPS (Net Promoter Score) oraz przeprowadzenie badania Mystery Shopper (dla głównych Świadczeniodawców - 80% skali obsługi klienta). Wskaźniki będą służyły do weryfikacji założeń scoringu jakościowego, wspierając proces kierowania pacjentów do najlepszych placówek medycznych;
• powiększenie sieci placówek medycznych dostępnych dla klientów ubezpieczeń zdrowotnych do około 1 800, przy jednoczesnym wprowadzeniu optymalizacji i kontroli kosztów zakupu świadczeń medycznych;
• zwiększenie liczby aptek obsługujących ubezpieczenie lekowe w formie bezgotówkowej (Karta lekowa) z 4 270 do 6 125 na 1 stycznia 2017 roku.

W ramach ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym w 2016 roku dokonano m.in. następujących zmian:

• w związku z nowelizacją ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej od 1 kwietnia 2016 roku przeprowadzana jest szczegółowa analiza potrzeb klienta przy ubezpieczeniach unit-linked i strukturyzowanych, na podstawie której wydawane są klientowi odpowiednie rekomendacje;
• wdrożenie, w ramach współpracy z Bankiem Millennium, nowego ubezpieczenia unit-linked ze składką jednorazową Program Inwestycyjny WORLD. W związku z powyższym ze sprzedaży wycofano oferowany dotychczas Wielowalutowy Program Inwestycyjny;
• wdrożenie, w ramach współpracy z Alior Bankiem, nowego ubezpieczenia unit-linked ze składką jednorazową Multi Kapitał, z datą rozpoczęcia sprzedaży: 2 stycznia 2017 roku;
• wycofano z oferty od 1 czerwca 2016 roku krótkoterminowe ubezpieczenie na życie i dożycie Pewny Zysk ze względu na pogarszające się warunki rynkowe, w tym utrzymywanie się stóp procentowych na najniższych historycznie poziomach i co za tym idzie, niską atrakcyjność produktów dla klientów.

Oprócz powyższych działań przeprowadzono 10 subskrypcji cieszącego się dużym zainteresowaniem klientów ubezpieczenia strukturyzowanego Świat Zysków. W ramach poszczególnych subskrypcji oferowano zróżnicowane strategie inwestycyjne, dostosowujące się do zmiennych warunków rynkowych. Wśród zamkniętych subskrypcji, wszystkie zakończyły się, obok wypłaty gwarantowanego kapitału, wypłatą zysku.

W kanale bankowym w zakresie ochronnych ubezpieczeń życiowych kontynuowana była współpracowała z 2 bankami - Bankiem Millennium S.A. oraz PKO Bank Polski S.A.

Ubezpieczenia oferowane dla kredytobiorców i pożyczkobiorców zabezpieczają spłatę udzielonego przez Bank kredytu/pożyczki hipotecznej w przypadku zgonu kredytobiorcy.

W całym 2016 roku PZU Życie zgromadził według Polskich Standardów Rachunkowości składkę przypisaną brutto w wysokości 8 034 mln zł, czyli o 0,4% niższą niż w poprzednim roku. Główną część składki spółki stanowiły ubezpieczenia opłacane okresowo. Przedstawiały one 91,7% wartości składki przypisanej brutto (wobec 89,9% w poprzednim roku). Obejmowały one przede wszystkim przypis z tytułu ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych, z których korzystało ponad 11 mln Polaków.

W tym samym okresie sprawozdawczym PZU Życie wypracował wynik techniczny według Polskich Standardów Rachunkowości w wysokości 1 871 mln zł oraz zysk netto według Polskich Standardów Rachunkowości w wysokości 1 434 mln zł.

Składka przypisana brutto PZU Życie (w mln zł)

Czynniki, w tym zagrożenia i ryzyka, które mogą mieć wpływ na działalność sektora ubezpieczeń na życie w 2017 roku

Do głównych czynników ryzyka na rynku ubezpieczeń na życie w 2017 roku należą:

• perspektywa wyższej inflacji i wzrostu gospodarczego sprzyjająca wzrostowi rentowności obligacji skarbowych, co długookresowo jest korzystne dla Grupy PZU, choć krótkoterminowo może wpłynąć niekorzystnie na dochody z lokat;
• potencjalnie dotkliwe skutki trudnych do przewidzenia decyzji politycznych lub wyników wyborów w kluczowych krajach Unii Europejskiej, które mogą znacząco zmieniać perspektywy dla poszczególnych klas aktywów na rynkach finansowych;
• gorsza koniunktura na rynkach kapitałowych skutkująca obniżeniem atrakcyjności produktów, w szczególności UFK;
• zmiany dotychczasowego poziomu śmiertelności, dzietności i zachorowalności;
• rosnąca rola tzw. „kancelarii odszkodowawczych” w procesie likwidacji szkód zgłoszonych we wcześniejszych latach;
• brak precyzyjnie określonego w znowelizowanej Ustawie VAT zakresu zwolnień przedmiotowych dotyczących np. usług ubezpieczeniowych, usług medycznych;
• zmiany na rynku ubezpieczeń indywidualnych spowodowane modyfikacjami produktów zgodnie z dyrektywą Rady 2004/113/WE oraz wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (wyrok w sprawie C-236/09 (Test-Achats), z 1 marca 2011 roku) mogące mieć znaczący wpływ na wartość nowej sprzedaży oraz wynik techniczny;
• projekt ustawy o dystrybucji ubezpieczeń – dostosowanie się zakładów ubezpieczeń do nowych przepisów, które wynika z konieczności zaimplementowania do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z 20 stycznia 2016 roku w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (Dz. Urz. UE L 26 z 02.02.2016, s. 19), tzw. IDD.