Podstawowe trendy w polskiej gospodarce

Produkt Krajowy Brutto

Wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 2,8%. Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego pozostał popyt krajowy.

Wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 2,8%. Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego pozostał popyt krajowy.

Dużo lepsza od oczekiwań sytuacja na rynku pracy i wyraźny wzrost realnych dochodów gospodarstw domowych sprzyjały przyspieszeniu wzrostu ich konsumpcji do 3,6% wobec 3,2% w 2015 roku. Wyższe, niż w 2015 roku było tempo wzrostu spożycia publicznego. Obniżyły się jednak inwestycje – o 5,5%. Spadek ten dotyczył głównie inwestycji publicznych – w tym inwestycji samorządów. Wiązało się to z ograniczeniem inwestycji współfinansowanych środkami z UE w wyniku zakończenia poprzedniej perspektywy finansowej UE i wydłużonym oczekiwaniem na wydatkowanie środków z nowej perspektywy finansowej. Do zmniejszenia się inwestycji przyczyniły się także duże spółki z udziałem Skarbu Państwa, czy spółki samorządowe (energetyka, usługi publiczne). Osłabła również dynamika inwestycji innych przedsiębiorstw, na co wpływ miała niepewność dotycząca przyszłej koniunktury, czy też regulacji. Wkład zapasów oraz eksportu netto do wzrostu PKB był w 2016 roku dodatni, choć tej drugiej kategorii tylko nieznacznie.

Dekompozycja wzrostu PKB w latach 2012 - 2016

Rynek pracy i konsumpcja

W 2016 roku wyraźnie poprawiła się sytuacja na rynku pracy. Stopa bezrobocia rejestrowanego obniżyła się do najniższego poziomu od połowy 1991 roku i wyniosła 8,3% na koniec grudnia. To o 1,4 punktu procentowego mniej, niż rok wcześniej. Stopa bezrobocia według BAEL¹ obniżyła się w IV kwartale do 5,5% r/r, a odsezonowana stopa bezrobocia według statystyk UE wyniosła w grudniu 2016 roku 5,9%, co dawało Polsce dziewiąte miejsce wśród krajów Unii Europejskiej (średnia dla UE 8,2%).

Przeciętnie zatrudnienie w gospodarce narodowej w okresie I-III kwartału 2016 roku było większe o 198 tys. Osób w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego (2,4% r/r). Natomiast tempo wzrostu przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw ustabilizowało się w ostatnich miesiącach 2016 roku – w grudniu wyniosło 3,1% r/r. Rosła także liczba pracujących według statystyki BAEL1. Zwiększyła się przy tym liczba zatrudnianych w oparciu o umowę o pracę. Najnowsze badania koniunktury potwierdzają, że popyt na pracę nie maleje. Zaczyna natomiast brakować odpowiednich kandydatów – niekorzystne tendencje demograficzne przyczyniają się do zmniejszenia liczby osób w wieku produkcyjnym. GUS podaje, że w końcu III kwartału liczba wolnych miejsc pracy w podmiotach zatrudniających co najmniej 1 osobę (95,5 tys. osób) była wyższa w stosunku do analogicznego kwartału 2015 roku aż o 30,5%. Według szybkiego monitoringu przedsiębiorstw NBP, o nieobsadzonych stanowiskach pracy informował pod koniec III kwartału niemal co trzeci respondent. Więcej, niż co trzecie przedsiębiorstwo sygnalizowało problemy ze znalezieniem pracowników.

Mimo poprawy na rynku pracy, w 2016 roku nie widać było jeszcze wyraźnego wzmocnienia nominalnego wzrostu płac, choć badania z przełomu roku sygnalizują pewien wzrost presji płacowej. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2016 roku wzrosło o 3,6%, a w samym sektorze przedsiębiorstw o 3,8%. 

Sytuacja finansowa gospodarstw domowych wyraźnie poprawiła się w 2016 roku, do czego przyczyniały się wypłaty w ramach programu Rodzina 500+ począwszy od II kwartału. Realny wzrost funduszu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach był najwyższy od 8 lat (7,7%). W warunkach rosnącej pewności zatrudnienia i wzrostu realnych dochodów, wskaźniki ufności konsumenckiej GUS były w końcu 2016 roku zbliżone do rekordowego poziomu sprzed 9 lat.

W tych warunkach, w III kwartale 2016 roku zarejestrowano największy od dawna odsezonowany kwartalny wzrost konsumpcji gospodarstw domowych (+1,4% kw/kw). Roczna dynamika konsumpcji wzrosła zaś do 3,9% r/r z 3,3% r/r

w II kwartale 2016 roku. W IV kwartale 2016 roku tempo wzrostu konsumpcji przyspieszyło do 4,2% r/r. W całym 2016 roku konsumpcja wzrosła o 3,6%.

Inflacja, polityka pieniężna i stopy procentowe

W 2016 roku, po raz drugi z kolei, obniżyły się ceny towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) – średniorocznie o 0,6%, wobec spadku o 0,9% w 2015 roku. Deflacja (r/r) zaczęła się zmniejszać w ostatnich miesiącach roku, by ostatecznie zaniknąć w listopadzie. W grudniu inflacja wyniosła 0,8% r/r.

Średnioroczny spadek cen w 2016 roku związany był przede wszystkim z bardzo niskimi cenami paliw i energii. Obniżył się jednak także wskaźnik inflacji netto (-0,2% – CPI z wyłączeniem cen żywności i energii), wskazując na brak presji inflacyjnej w obliczu ujemnej luki popytowej, umiarkowanej dynamiki przeciętnych nominalnych wynagrodzeń i słabego wzrostu cen za granicą. Jednak pod koniec roku roczna dynamika cen konsumpcji zaczęła rosnąć, do czego przyczynił się wzrost światowych cen paliw (w listopadzie i grudniu także żywności), przy ich niższym i obniżającym się poziomie przed rokiem.

W 2016 roku oraz w styczniu 2017 roku członkowie Rady Polityki Pieniężnej nie zmienili stóp procentowych. Pozostały one na poziomie ustanowionym w marcu 2015 roku – referencyjna stopa procentowa wynosi 1,5%. Według Rady Polityki Pieniężnej obecny poziom stóp procentowych sprzyja utrzymaniu polskiej gospodarki na ścieżce zrównoważonego wzrostu oraz pozwala zachować równowagę makroekonomiczną.

Finanse publiczne

Według wstępnych szacunków, deficyt budżetu państwa w 2016 roku wyniósł około 46,3 mld zł, co jest wartością znacznie niższą od planu na poziomie 54,7 mld zł. Ministerstwo Finansów ocenia wstępnie, że deficyt sektora finansów publicznych w 2016 roku wyniósł 2,8-2,9% PKB. Polska nie miała żadnych problemów z pozyskaniem rynkowego finansowania – na koniec 2016 roku prefinansowano około 26% potrzeb pożyczkowych zaplanowanych na 2017r.

1 BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności) – badanie sytuacji na rynku pracy przeprowadzane co kwartał przez Główny Urząd Statystyczny.